بسیاری از ما اجرای او را در برنامه‌های صبح بخیر ایران، مستقیم آبادی، ساده زیبا ایرانی، سفرنامه صبا و… به یاد داریم. سیدمحمدعلی اقبال واحدی متولد بیست و هشتم فروردین 1335 و فارغ‌التحصیل رشته كارگردانی است. رفتار و گفتار او پشت و جلوی دوربین یكسان است و صادقانه سخن می‌گوید. با او درباره هنر اجرا، ویژگی‌های یك مجری موفق و خاطراتش از این حرفه گفت‌وگو كرده‌ایم.
وقتی به اولین سال‌های اجرایتان فكر می‌كنید، چه چیزهایی برایتان جالب است؟
چون سعی می‌كنم در لحظه زندگی كنم، چندان خودم را درگیر گذشته‌ها نمی‌كنم. به هر حال هر اتفاقی در زمان خودش چه بد و چه خوب سپری شده است. تلاش می‌كنم از زمان حال لذت ببرم و حتی موهای سفیدم را زیبا می‌دانم، اما به آینده و هدف‌هایم هم توجه ویژه‌ای دارم.
آیا بعد از سال‌ها فعالیت، هنوز برای اجراهای زنده استرس دارید؟
من در اجراهایم به نوعی هم استرس دارم و هم ندارم. یك‌جور حالت خوف و رجاست. در عین حال كه دلشوره دارم، آرام هستم. نگرانی‌ام به دلیل این است كه در برنامه می‌خواهیم به كجا برسیم، محتوای برنامه چیست و آیا مهمان برنامه می‌تواند بخوبی ریتم خود را با من هماهنگ كند یا نه.
یكی از سبك‌ها یا بهتر بگوییم اصول اجرا این است كه مجریان جلوی دوربین خودشان باشند. این صداقت كلامی و رفتاری چه ضرورتی دارد؟
اگر مجری صادق نباشد و به تلویزیون كاسبكارانه نگاه كند، قطعا با واكنش منفی از طرف مخاطب روبه‌رو می‌شود؛ بنابراین اگر تلویزیون به بقای خود فكر می‌كند نباید با مجریانی كه به این اصل پایبند نیستند رودربایستی كند. به هر حال پس از گذشتن مدتی از كار یك مجری، بازتاب و واكنش بینندگان نشان می‌دهد مجری چقدر موفق بوده و آیا باید به كارش ادامه بدهد یا نه. زیرا مردم نسبت به مجریانی كه صادق نباشند بعد از مدتی بدبین می‌شوند و آنها كم‌كم از این عرصه حذف خواهند شد. صداقت عامل مهمی در اجراست. بهترین راه انتقال این صداقت هم چشم‌های مجری است كه گویای صداقت یا نداشتن صداقت اوست.
البته ویژگی‌های شخصیتی خود مجری هم در نوع اجرایش تاثیر زیادی دارد.
بله و حتی از اساسی‌ترین عناصری است كه در اجرا دخالت دارد. ما می‌توانیم بگوییم به یك حسابدار با فلان مهارت‌ها نیاز داریم و در عین حال به ویژگی‌های فردی او توجهی نكنیم. اما برای انتخاب مجری یك برنامه نمی‌توان ویژگی‌های فردی او را نادیده گرفت و در واقع شخصیت خود اوست كه محوریت دارد. مجری باید در خانواده، جامعه و میان اطرافیانش قابل اعتماد باشد. شوخ‌طبعی، نكته‌شناسی، داشتن حضور ذهن بالا و ویژگی‌هایی مثل این هم در اجرا اهمیت زیادی دارد. گذشته از اینها مجری باید به روز هم باشد و خود را با آخرین تغییرات و نوآوری‌ها وفق دهد.
مجری همچنین نبض ریتمیك برنامه را در دست دارد. چقدر در اجرایتان به تنظیم این ریتم توجه می‌كنید؟
ریتم یك برنامه بسیار مهم و از آن مهم‌تر این است كه ضرورتی ندارد بسیاری از برنامه‌ها پخش زنده داشته باشند. برای مثال برنامه‌های پزشكی، آشپزی و… را می‌توان تولیدی تهیه كرد. برنامه زنده تعریف مشخصی دارد و فقط برنامه‌هایی باید به طور مستقیم پخش شوند كه اگر پخش آنها را به زمان دیگری موكول كنیم تازگی و جذابیت‌شان از بین می‌رود. صبح بخیر ایران به این دلیل زنده پخش می‌شد كه طلوع خورشید و شرایط آب و هوایی در فضای بیرون استودیو نشان داده شود و همه چیز طبیعی باشد، اما همه برنامه‌های استودیویی به پخش مستقیم نیازی ندارند. مگر این كه مهمانی به ب
رنامه دعوت شده باشد كه بخواهیم صحبت‌هایش را بدون سانسور منعكس كنیم.
همچنین ارتباط دادن گزارش‌ها به یكدیگر هم در برنامه اهمیت زیادی دارد. این وظیفه مجری است كه میان بخش‌‌ها ارتباط برقرار كرده و برای پخش آنها مقدمه‌چینی كند. در همین نقطه است كه متوجه می‌شویم اگر مجری خود تهیه‌كننده هم باشد، در این پاس‌كاری‌ها موفق‌تر خواهد بود.
یك مجری خوب بی‌تفاوت از كنار هر مساله‌ای عبور نمی‌كند. نظر شما چیست؟
یكی از شرایط اجرا برخورداری از ضریب هوشی بالا و حواس جمع است. مجری باید خوب ببیند و بشنود. دیده‌ها و شنیده‌هایش را در ذهن خود فایل‌بندی كند و به قدری اطلاعات داشته باشد كه درباره یك كلمه بتواند ساعت‌ها صحبت كند. می‌گویند یك مجری باید اقیانوسی از اطلاعات با عمق یك بند انگشت باشد. او باید بداند در جامعه چه می‌گذرد و در سیاست و دیگر حوزه‌ها چه اتفاقاتی در جریان است.
اگر بخواهید به اجرای خود انتقاد كنید چه می‌گویید؟
ادای حرف «ر» را ندارم و گاهی تپق می‌زنم. فكر می‌كنم مخاطبان برنامه‌های من، مخاطبان عام هستند. دلم می‌خواهد سطح علمی خود را افزایش دهم. اما متاسفانه فرصت زیادی پیش نمی‌آید. اما چون مردم به اجرایم عادت كرده‌اند و با آنها صمیمی شده‌ام و عضوی از خانواده‌شان هستم، این مسائل را نادیده می‌گیرند.
البته باید بپذیریم گاهی این فضای خود برنامه است كه چنین اجرایی را ایجاب می‌كند.
بله و لزومی ندارد همه مجریان بسیار تخصصی و سنگین حرف بزنند. هر شبكه و هر برنامه، تعریف و اهداف خاصی دارد. گاهی هم مخاطبان به اجرای یك مجری خاص تا حدی عادت می‌كنند كه پذیرش مجری دیگری در آن برنامه برایشان سخت است. برای مثال در برنامه سفرنامه صبا بعد از من افراد دیگری اجرای آن را به عهده گرفتند و انصافا خوب هم عمل كردند. اما چون مردم به اصطلاح آن برنامه را با اجرای من سینك كرده بودند، هنوز گاهی به من می‌گویند در آن دوره‌ای كه اجرای برنامه را به عهده داشتم، بهتر بود. در حالی كه شاید اگر فقط اسم برنامه تغییر كند براحتی می‌توان مجری دیگری را جایگزین كرد و چه بسا از اجرای او استقبال بیشتری هم بشود.
تا به حال گاف هم داده‌اید؟
بله، زیاد. اما همیشه سعی می‌كنم آن را روی آنتن تصحیح كنم تا مخاطب بلافاصله خلع سلاح شود. (با خنده).
از میان برنامه‌هایی كه اجرا و گاهی تهیه‌كنندگی آن را به عهده داشتید، كدام‌یك برایتان دلنشین‌تر یا خاطره‌انگیزتر است؟
همه برنامه‌ها را دوست دارم اما به دو برنامه «زیبا، ساده، ایرانی» و «مستقیم آبادی» علاقه بیشتری دارم.
این همه سفر كردن به مناطق مختلف ایران برایتان خسته‌كننده نشده است؟
اتفاقا سفر خستگی‌ام را رفع می‌كند. من اصولا كارهایی را كه به آنها علاقه نداشته باشم، انجام نمی‌دهم. وقتی خودت از كارت لذت ببری، دیگران هم تاثیرات آن را دریافت می‌كنند.
اجرا در كدام بخش یا حوزه برایتان جذاب‌تر است؟
بخش روستایی برایم جذابیت زیادی داشته است. دوست دارم در دل طبیعت باشم. حضور در فضاهای طبیعی به من ایده می‌دهد. طبیعت زیباست و وسعت دارد و زاویه دید فرد را بازتر می‌كند.
اگر چند جوان با ظاهر آراسته و زیبا و علاقه‌مند به مجری‌گری به شما رجوع كنند و بخواهید به آنها حرفه اجرا را آموزش دهید، اولین توصیه‌تان چیست؟
اولین توصیه‌ام این است كه سیگار نكشند، چون خودم هیچ وقت سیگار نكشیده‌ام و دلم می‌خواهد جوان‌ها خودشان را به سیگار وابسته نكنند.
توصیه دیگرم خواندن نماز و مقید بودن به امور معنوی است. اگر مجری به اصول اخلاقی و دینی معتقد باشد، مطمئن باشید بموقع سر كار حاضر می‌شود و وظیفه‌اش را درست انجام می‌دهد.
مجری باید صادق باشد و وقتی یاعلی گفت مصمم تا انتها به راهش ادامه دهد. از طرفی ظرفیت و جنبه داشته باشد، مغرور نشود و اگر بحق او را بركنار كردند، موضع‌گیری نكند و به اصطلاح خود را خوش استقبال و بد بدرقه نكند. همچنین در تعاملش با مردم در نظر داشته باشد مردم مزاحم او نیستند، بلكه این مجری است كه مزاحم مردم است.
فكر می‌كنید مجری بودن در زندگی روزمره و فعالیت‌هایتان به‌عنوان یك شهروند، امتیاز یا امكانی بزرگ است؟
بله و من این را یك موهبت و هدیه‌ای از جانب خدا می‌دانم. خدا را شكر می‌كنم و همیشه از او می‌خواهم من را به حال خودم رها نكند. مجری باید بتواند معروفیت را با محبوبیت توامان داشته باشد. داشتن این نعمت یك مساله است و حفظ كردن آن موضوعی مهم‌تر.
برچسب‌ها: سیدمحمدعلی اقبال واحدی
